Czym jest psychoterapia systemowa?

Psychoterapia systemowa kojarzy się z terapią rodzin, ale może być z powodzeniem wykorzystywana też w terapii indywidualnej, par i grupowej. Przewodzi jej myśl, że ludzie funkcjonują w kontekście wzajemnych relacji, a problemy jednostki są często związane z interakcjami w jej otoczeniu. 

Terapeuci systemowi starają się zidentyfikować i zrozumieć różne elementy systemu. W tym role, normy, wzorce komunikacyjne i struktury rodzinne czy społeczne. Warto zauważyć, że psychoterapia systemowa jest procesem współpracy, w którym zarówno terapeuta, jak i klient, mają aktywny udział. Psychoterapia systemowa opiera się na wzajemnym uczeniu 

się zarówno klienta, jak i terapeuty. Klient wnosi unikalne perspektywy i wiedzę na temat swojego życia, podczas gdy terapeuta przynosi swoje doświadczenie, wiedzę teoretyczną i umiejętności terapeutyczne. 

Ważny jest kontekst…

Wprowadzenie zmian w jednym obszarze systemu może wpłynąć na całość, co zazwyczaj prowadzi do poprawy funkcjonowania jednostki. Duży nacisk kładzie się także na poprawę komunikacji w ramach systemu, aby zrozumieć i rozwiązać konflikty oraz poprawić wzajemne zrozumienie. Istotnym elementem psychoterapii systemowej jest zmiana oparta na różnicowaniu. W kontakcie z klientem terapeuta przyjmuje postawę neutralności, dzięki czemu zachowuje dystans do jego opowieści. Wtedy powstają alternatywne historie, opowiadane innym językiem, które są użyteczne dla systemu. 

Na co kładzie nacisk psychoterapia systemowa?

Psychoterapia systemowa w swoich oddziaływaniach bez wątpienia kładzie nacisk przede wszystkim na: 

• Zmianę wzorców komunikacyjnych

Terapia systemowa często skupia się na poprawie komunikacji między członkami systemu. Terapeuta wspomaga klientów w identyfikowaniu destrukcyjnych wzorców komunikacyjnych i wprowadzaniu zmian w sposobie komunikacji. 

• Włączanie różnych perspektyw

Terapeuta systemowy zachęca do rozważania różnych perspektyw na problemy. Zrozumienie, jak każdy członek systemu postrzega daną sytuację, może pomóc w znalezieniu bardziej adekwatnych rozwiązań. 

• Pracę nad zmianami w systemie

Terapeuta wspiera klientów w wprowadzaniu zmian w systemie, które poprawiają jakość jego funkcjonowania. To obejmuje zarówno indywidualne zmiany, jak i zmiany w relacjach między członkami systemu.

Czynniki wpływające na czas trwania terapii:

Niezależnie od nurtu terapeutycznego istnieją czynniki, które mają wpływ na czas trwania terapii, można zaliczyć do nich:

• Złożoność problemów – w związku z tym klientowi więcej czasu zajmie zrozumienie i wprowadzenie pozytywnych zmian. 

• Gotowość klienta do zmian – szybkość postępów w psychoterapii często zależy od gotowości klienta do angażowania się w proces terapeutyczny, otwartej refleksji nad swoimi wzorcami zachowań oraz chęci wprowadzania zmian. 

• Częstotliwość sesji – częstotliwość sesji terapeutycznych może wpływać na tempo postępów. Regularne, częste sesje mogą sprzyjać kontynuacji pracy i skrócić czas osiągnięcia celów terapeutycznych. 

• Rodzaj problemu – charakterystyka problemu też ma znaczenie. Niektóre kwestie mogą być rozwiązane stosunkowo szybko, podczas gdy inne, zwłaszcza te związane z głębokimi wzorcami rodzinno-społecznymi, mogą wymagać dłuższego czasu na zrozumienie i zmianę.

• Wsparcie społeczne – współpraca klienta z innymi członkami systemu społecznego, takimi jak rodzina, partnerzy życiowi czy przyjaciele, może wpływać na tempo postępów. Wsparcie ze strony najbliższych może pomóc w utrzymaniu zdrowych zmian.

Jakie techniki i narzędzia wykorzystuje psychoterapia systemowa?

Psychoterapia systemowa wykorzystuje pytania cyrkularne, pytania refleksyjne, skalowanie, genogram, zmianę kontekstu, rytuały, metafory, przeformułowania, pozytywne konotacje, pracę na zasobach, pracę z metaforami i historiami, paradoks, analizę tranzakcyjną, zadania terapeutyczne i wiele innych. Terapeuta może wprowadzać eksperymenty, dotyczące przejmowania sprawstwa, na przykład:

• zalecenie więcej tego samego, 
• zaniechanie czegoś, 
• zrobienie czegoś inaczej lub wypróbowanie czegoś nowego, 
• opóźnianie wprowadzanie zmian, 
• wprowadzanie drobnych zmian w przebiegu dotychczasowego zachowania problemowego,
• to co było równocześnie wykonywać teraz nierównoczesnie, 
• postępować tak jakby problem został rozwiązany lub jakby trwał nadal, 
• rytuały, symbole, bajki, opowieści, listy lub alternatywnych dla problemowych doświadczeń.

Bibliografia:

De Barbaro, B (1999). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków